MODUL PENGURUSAN SUMBER (SAINS PERPUSTAKAAN)
(a) Definisi Sains Perpustakaan.
Sains perpustakaan adalah satu bidang kajian yang saintifik untuk mengelola, mengurus dan mengatur semua bahan bercetak dan bukan bercetak di pusat sumber dan perpustakaan secara bersistematik. Dengan ini dapat memudahkan pengguna untuk mengenal bahan-bahan yang pelbagai jenis, membuat kajian dan mempelajari pelbagai bidang ilmu di perpustakaan.
(b) Definisi Maklumat
Maklumat ialah data yang diproses atau data yang memberi makna yang difahami. Contoh bilangan murid yang telah lulus peperiksaan yang dijalankan mengikut gred yang telah ditetapkan. Berdasarkan data itu dapat dibuat kesimpulan mengenai kelemahan murid-murid tersebut dan tindakan susulan dapat dibuat bagi meningkatkan prestasi.
(Raymond McLeod JR)
Data yang telah diproses menjadi maklumat yang dapat membantu dalam proses membuat keputusan atau menyelesaikan masalah. Maklumat ialah hasil dari sumber yang akhir (siap) dan sedia digunakan. Maklumat mempunyai nilai kerana ia membantu dalam proses membuat keputusan dan mengurangkan ketidakyakinan dengan meningkatkan tahap pengetahuan seseorang.Raymond McLeod JR
1.1 Jenis-jenis Sumber Maklumat
(a) Sumber Primer
Sumber primer adalah hasil kerja asal, sama ada diterbitkan atau tidak, yang memberikan pengetahuan baru atau kemajuan kepada pengetahuan yang sedia ada mengenai sesuatu perkara. Ia menjadi asas kepada sumber sekunder atau tertiar.
Ciri-ciri sumber primer:
i. Merupakan penemuan baru atau ilmu pengetahuan baru.
ii. Melaporkan penyelidikan yang asli.
iii. Memberi ulasan baru atau interpretasi yang berbeza kepada ilmu pengetahuan yang baru.
iv. Biasanya sumber primer ini sukar dicapai kerana tidak disusun atau disenarai dengan sempurna atau berada di merata tempat.
v. Sumber-sumber ini ada yang diterbitkan dan ada yang tidak diterbitkan.
Contoh sumber primer yang diterbitkan ialah:
i. Terbitan berkala / terbitan bersiri, Jurnal.
ii. Laporan penyelidikan.
iii. Penerbitan kerajaan / penerbitan rasmi.
iv. Paten.
v. Piawaian.
vi. Disertasi / tesis (jika diterbitkan sebagai artikel atau buku).
vii. Prosiding, konferens.
Sumber-sumber yang tidak diterbitkan termasuklah:-
i. Kertas kerja (dari seminar, konvensyen, persidangan, simposium,bengkel, kolokium, perbincangan, kongres dll).
ii. Fail syarikat.
iii. Fail peribadi.
iv. Surat menyurat
v. Diari, memo
vi. Buku nota / makmal.
vii. Temuramah.
viii. Rakaman audio.
ix. Lukisan.
x. Pemerhatian.
xi. Laporan penyelidikan / teknikal yang terhad edarannya.
xii. Latihan ilmiah / tesis / disertasi.
Nota:
i. Oleh sebab sumber primer ini merupakan maklumat asal (first hand information) yang dihasilkan penulis atau penyelidik, ia merupakan maklumat yang sangat baik dan berwibawa.
ii. Gunakan kebijaksanaan sendiri sama ada ingin memasukkannya ke dalam senarai bacaan atau rujukan, terutamanya jika ia merupakan suatu rujukan yang perlu serta penting berikan sebagai petikan (citation).
iii. Sumber primer biasanya sukar diperolehi kerana ianya sukar dikesan atau faktor kesuntukan masa bagi pihak pencari maklumat atau pembaca.
(a) Sumber Sekunder.
Sumber ini memberikan akses kepada sumber primer melalui sistem perkhidmatan abstrak atau indeks. Rujukan kepada artikel asal adalah dalam format bibliografi atau abstrak yang diterbitkan.
Ciri-ciri Sumber Sekunder.
i. Ia bukanlah maklumat atau ilmu pengetahuan baru.
ii. Ia menyusun sumber primer dengan lebih sistematik supaya senang diakses.
iii. Ia lebih merupakan penilaian, komen, ringkasan atau pemeriksaan ke atas karya atau penyelidikan seseorang mengenai sesuatu perkara dan sebagainya.
iv. Walaupun sumber sekunder begitu berguna untuk mengesan sumber lain,
perlulah berhati-hati dalam menilai sumber ini sama ada ianya berwibawa
atau berat sebelah atau condong ke arah tertentu (bias).
Contoh sumber-sumber sekunder ialah:
i. Terbitan berkala / terbitan bersiri /jurnal (yang memberi laporan tentang perkembangan sumber primer).
ii. Perkhidmatan indeks dan abstraks.
iii. Ulasan (reviews)
iv. Buku teks / monograf.
v. Bahan-bahan rujukan atas.
vi. Ensiklopedia
vii. Kamus / glosari / istilah
viii. Buku panduan (handbook).
ix. Jadual.
x. Formula.
xi. Pangkalan data.
Sumber sekunder boleh wujud dalam format bercetak atau tidak bercetak.(b) Sumber Tertiar.
Ia juga dikenali sebagai sumber umum. Ia merupakan maklumat yang telah diterima umum dari sumber-sumber primer. Sumber tertiar boleh didapati dalam bentuk buku teks, pangkalan data, ulasan artikel, kompendia dan panduan praktis. Laman web juga menyediakan banyak sumber dari kategori ini.
Ciri-ciri Sumber Tertiar.
Sumber tertiari dapat membantu mengesan sumber primer dan sumber sekunder.
Contoh-contoh sumber tertiari ialah:
i. Buku tahunan.
ii. Bibliografi kepada bibliografi.
iii. Panduan kepada penerbitan (Guides to the literatures).
iv. Panduan kepada perpustakaan.
v. Panduan kepada sumber maklumat.
vi. Panduan kepada organisasi.
1.2 Jenis-jenis Pencarian
(a) Pencarian
Boolean Logic
Using Boolean terms to refine your search
George Boole, an English Mathematician has produce algebra of logic Booleans are simplevterms that can be added to your search words to make the results more flexible or specific. Using boolean terms in your search will also greatly increase the accuracy of your queries, providing you with the best job matches. Familiarizing yourself with the logic of these boolean searches will help you get better results.
Boolean Term: AND
The boolean expression AND narrows your search. This is the default when you search for more than one word. A search for technical writer is the same as a search for technical AND writer. When you search for technical writer or technical AND writer you are saying find the word technical in the same document as the word writer. The search engine discards all results except those that have both terms. If just one word appears, it will not be displayed.
Boolean Term: OR
Booleans are a bit easier to understand when you know about both OR and AND. The boolean expression OR broadens your search. A search for manager OR supervisor
requires that a document have either of these terms. This is useful where two different words have similar meanings and are used interchangeably. If just one word appears in a document, it will be displayed.
Boolean Term: NOT
The expression NOT works very much as you would expect it to. The word following NOT must not appear in a document for the search engine to return it. If you were to search for research NOT sales, you would receive results that mention research without the word sales in them.
Boolean Term: ( ) (parentheses)
Terms can be grouped together withparentheses. This is useful when you become proficient in boolean searches and would like to ensure the results of multiple boolean terms are
correct. A search for project AND (manager OR supervisor) will return any document mentioning project manager or project supervisor. Searching for (project AND manager) OR supervisor will bring results with project manager or the term supervisor alone.
Quotation Marks: " "
Enclose specific phrases in quotation marks. This will direct the search engine to search the database for documents containing that exact phrase. A search for analytical chemist (without quotes) will return any document containing analytical and chemist with anything in between. If you place quotes around the phrase, searching for "analytical chemist", Medzilla will only return documents with the terms right next to each other.
Boolean Term: * (the asterisk wildcard)
As the name implies, * can be substituted for any amount of letters. This is particularly useful to include all words with a certain term and any suffix after it. Simply apply the asterisk to the end of a term and it will return all documents containing that term, followed by anything. For example: biostatistic* will find biostatistician or biostatistics or biostatistical.
layari laman web: http://www.psz.utm.my/kwjudul.htm
(b) Pencarian Truncation (Truncation Search)
Truncation search enables to retrieve in one search all terms beginning with the same character string. For example, truncating a search term allows you to retrieve singular or plural forms of a word and different spellings of a word or name. There is no truncation symbol in the system
.
To perform truncation search
Click on “Search Type” to select the field to conduct a truncation search among title, author, publisher, subject and all. In “Search Term” type any keyword.
Example: Search In the proceding example, you retrieve all records that contains words beginning with the character string s-e-a-r-c-h. For example, you retrieve records containg
the words search, searches, searching, searcher, and searchers.
1) Set Search Limits
i. You may limit your search result by several qualifiers. Searches can be narrowed, for example, to an individual library by selecting a library from the available selections under options.
ii. In order to restrict a search, specify “Search Limits” before you search by type of material or medium and date (publication year)
2) Set Display Format
Before conduct a search, display format may be defined.
i. Click the “Max. No. Items/Page” to select the number of records to display per page.
ii. Click the “Max. No. of Result Items” to select the number of records to retrieve.
iii. Click the “Search” button to begin.
3) Start Over
Click the “Reset” button to clear the search and start over
(c) Pencarian dalam Pencarian (Search within search )
Want to add value to your current search? Allow your users to search from within search results. As databases grow the necessity for the user to continually narrow a search to the item that they truly want will grow also. The following example utilizes our db on Perlis State capitals. Upon the first search two radio buttons will appear indicating a search (default) or a search within the current results. Searching within the current results will take the first search and add it to the new search and so on. Note the db only has 50 observations in it. For best results search on a letter and search for another letter within those results.
layari laman web: http://ikubib.unesco
1.3 Sumber-sumber Maklumat
(a) Katalog
i. Katalog ialah rekod kemaskini mengenai koleksi sesebuah pusat sumber dan
juga merupakan wakil buku dan bukan buku dalam pusat sumber.
ii. Katalog digunakan bertujuan untuk memudahkan pembaca mencari
bahan/maklumat.
iii. Terdapat beberapa jenis katalog seperti berbentuk kad, buku, visible indeks,
mikrofis dan data buku dalam komputer (OPAC).
iv. Terdapat tiga jenis kad katalog iaitu kad pengarang, kad judul dan kad
perkara.
v. Kad-kad tersebut disimpan atau disusun dalam laci-laci kabinet katalog yang
biasanya diletakkan pada sudut atau ruang yang mudah dilihat.
vi. Tiap-tiap laci dilabelkan dengan huruf dan perkataan yang menunjukkan
susunan kad-kad dan jenis indeks untuk memudahkan para pengguna
membuat rujukan.
(b) Kamus
Buku yang mengandungi kata-kata yang disusun menurut abjad dengan keterangan
tentang perkataan dinyatakaan dalam bahasa yang sama atau dalam bahasa yang
lain. Bahan yang menerangkan tentang perkataan-perkataan, sebutan, ejaan, asas
perkataan, penggunaan perkataan tersebut dalam ayat, imbuhan, makna seerti,
terjemahan dan jenis perkataan.
Anda boleh melayari laman web: http://www.codeave.com
Contoh-contoh Kamus
Kamus Dwibahasa, Kamus Dewan, Kamus Inggeris-Melayu Dewan, Kamus
Arab dan sebagainya.
(c) Ensiklopedia
Bahan yang mengandungi pelbagai maklumat dalam semua bidang ilmu pengetahuan.
Menjelaskan prinsip-prinsip umum yang asas serta penerangan ringkas mengenai
definasi, gambaran, penjelasan, sejarah, kedudukan semasa, statistik dan bibliografi.
Bertujuan untuk menjadi bahan rujukan: mengandungi artikel-artikeel penyelidikan,
bibliografi bidang-bidang tertentu, data-data ringkas seperti nama orang, tarikh lahir,
tempat-tempat geografi dan peristiwa-peristiwa.
Bibliografi di akhir setiap artikel adalah bertujuan untuk pembaca membuat rujukan
lanjut.
Contoh-contoh Ensiklopedia
Encylopedia Britannica, The World Book Encyclopedia dan The Encylopedia of Psychology.
(d) Kamus Biografi
Merupakan sketsa riwayat hidup yang disusun mengikut abjad menggunakan nama keluarga (surname). Maklumat yang diberi adalah keterangan ringkas mengenai tokoh-tokoh terkenal seperti kehidupannya, minat, pendidikan, latarbelakang, kedudukan dan alamat yang dinyatakan secara gabungan.
Jenis-jenis kamus Biografi:
Universal (tidak terbatas kepada negara atau profesion)
Kebangsaan (meliputi negara tertentu bagi semua profesion)
Profesional (terhad kepada tokoh-tokoh di dalam bidang tertentu sama ada universalatau kebangsaan)
(e) Almanak/Buku Tahunan
Almanak ialah satu komponen data-data dan statistik penting mengenai negara, tokoh-tokoh, peristiwa dan sebagainya. Diterbitkan tiap-tiap tahun atau dua tahun sekali. Almanak lebih umum dan Buku Tahunan lebih khusus (mengendalikan perkara-perkara tertentu sahaja). Tujuan Buku Tahunan ialah untuk merekodkan aktiviti tahunan bagi negara atau bidang-bidang tertentu untuk menunjukkan aliran (trend) perkembangan tamadun sebagai kunci kepada maklumat tambahan kerana memberikan punca maklumat. Terdapat Buku Tahunan Khusus yang mencatitkan nama tokoh-tokoh utama dalam sesuatu bidang dengan alamat dan sejarah hidup ringkas.
Contoh-contoh almanak/ Buku Tahunan
Reader‟s Digest Almanac and Yearbook, World Almanac
and Book of Facts,Malaysia Yearbook
(f) Direktori
Suatu senarai mengenai orang atau organisasi yang disusun secara sistematik, mengikut susunan abjad atau nombor pengkelasan: mengandungi alamat: afiliasi (afiliations) untuk individu. Ia juga mengandungi alamat, fungsi, staf dan lain-lain data mengenai organisasi.
Contoh-contoh Direktori
The Foundation Directory, American Universities and Collages, Direktori Telefon,
Directory of Special Libraries and Information Centres.
(g) Gazetir
Sejenis kamus mengenai tempat-tempat. Memberikan maklumat-maklumat tentang sejarah, statistik, kebudayaan dan lain-lain yang berkenaan mengenai tempattempat. Ia juga memberikan sebutan nama-nama. Edisi baru memberikan maklumat semasa dan edisi lama memberikan maklumat sejarah mengenai tempat-tempat itu. Biasanya terdapat di dalam atlas dan ada juga dibuat berasingan. Merupakan indeks tidak langsung untuk mengesan maklumat mengenai tempat-tempat.
Contoh Gazetir
Columbia-Lippincott Gazzetter of the World.
(h) Bibliografi
Nama yang diberikan untuk suatu senarai buku-buku, manuskrip dan lain-lainpenerbitan, diterang dan disusun secara sistematik. Bibliografi terdiri daripadabeberapa jenis. Bibliografi umum tidak terhad kepada seseorang pengarang,perkara, negara atau jangka masa. Bibliografi pengarang adalah senarai karyakarya yang dihasilkan oleh seseorang pengarang. Bibliografi perkara pula terhad kepada suatu perkara sahaja. Bibliografi kebangsaan atau wilayah pula mengandungi bahan berkaitan dengan sesebuah negara atau wilayah. Dan
bibliografi perdagangan tertumpu kepada perniagaan buku dan membekalkan maklumat untuk membeli dan menjual buku.
(i) Indeks
Tidak memberikan maklumat tetapi menunjukkan di manakah maklumat itu boleh didapati. Contoh Indeks buku menunjukkan muka surat yang mengandungi maklumat yang dicari.
Indeks untuk bahan berkala
i. Indeks am: meliputi banyak jenis bahan berkala (umum atau khusus)
ii. Indeks perkara: mengandungi bahan bukan sahaja dari bahan berkala tetapi juga buku, risalah, laporan dan lain-lain dokumen.
iii. Indeks surat khabar
iv. Indeks Serials
v. Indeks bahan dalam koleksi sajak, drama, fiksyen, lagu-lagu dan lain-lain.
vi. Indeks online: CD ROM
(j) Buku Laporan Tahunan
Buku laporan tahunan merupakan rujukan yang berguna dan mudah tentang negara dan industri. Memuatkan maklumat-maklumat pentadbiran, pengurusan, peristiwa, aktiviti-aktiviti yang sebagainya tentang sesebuah negara, pertubuhan dan industri yang dijalankan sepanjang tahun itu. Segala maklumat mutakhir dibuatkan secara jelas dan tepat untuk memudahkan pembaca memanfaatkannya. Buku ini biasanya diterbitkan oleh dewan perniagaan, jabatan kerajaan atau syarikat perniagaan. Maklumat yang terkandung di dalam Buku Laporan Tahunan termasuklah:
Information Malaysia Year Book dan Buku Rasmi tahunan Malaysia
Buku Tahuanan Perangkaan Malaysia
(k) Buku Panduan/Direktori
Buku Panduan atau Direktori lebih terkenal sebagai buku alamat. Buku ini memuatkan maklumat tentang orang ramai, tempat, organisasai individu, keahliannya, data organisasi, alamat dan nombor telefonnya sekali. Maklumat disusun secara sistematik berdasarkan urutan abjad atau kelas.
(l) Peta/Atlas
Peta ialah gambaran alam yang sebenar tetapi telah dikecilkan dalam bentuk yang mudah dikaji melaui penggunaan grafik. Atlas pula ialah kumpulan peta yang telah dijilid dalam bentuk buku. Peta merupakan sumber maklumat terperinci yang menggunakan simbol-simbol dan gambaran grafik untuk menerangkan sesuatu idea, kedudukan bandar, sungai, jenis tumbuh-tumbuhan, taburan penduduk dan sebaginya. Ada berbagai-bagai jenis peta yang boleh didapati dari perbagai sumber. Peta boleh didapati dalam ensaiklopedia, laporan, buku panduan dan sebaginya.
TAJUK 2.0 Pusat Sumber dan Agensi-Agensi Maklumat
2.1 Pusat Sumber, PKG, BTPN dan BTP
(a) Pusat Sumber Sekolah
Pusat Sumber Sekolah adalah sebuah tempat yang menyediakan kemudahan serta koleksi bahan pengajaran dan pembelajaran yang diurus secara sistematik. Pusat Sumber menyediakan maklumat perkhidmatan dan peluang bagi memperkukuhkan pengajaran-pembelajaran untuk penguasaan kemahiran asas serta kemahiran maklumat pendidikan kearah pembentukan masyarakat berbudaya ilmu, gemar membaca dan berkemahiran belajar sepanjang hayat.
Objektif Pusat Sumber Sekolah
i. Meningkatkan mutu pengajaran pembelajaran dan potensi individu serta sahsiah.
ii. Menggalakkan pelajar dan guru menggunakan pelbagai kemudahan pembelajaran supaya mereka tidak hanya bergantung kepada buku teks dan kaedah tradisional sahaja.
iii. Memupuk tabiat belajar sendiri,membaca dan menyelidik melalui pencarian dan penggunaaan maklumat secara sistematis.
iv. Membantu pelajar dan guru menghasilkan, menilai dan menggunakan pelbagai alatan dan bahan pengajaran dan pembelajaran.
v. Mengadakan perkhidmatan untuk memenehi keperluan pembelajaran yang berbeza di kalangan pelajar-pelajar.
vi. Melatih pelajar mengguna kemahiran maklumat dalam proses pembelajaran.
(b) Pusat Kegiatan Guru (PKG)
Pusat Kegiatan Guru adalah pemangkin untuk merangsang pembangunan professional
guru-guru khususnya bagi meningkatkan pengetahuan dan pembudayaan teknologi
pendidikan dalam pengajaran dan pembelajaran serta penggunaan dan pengurusan
pusat sumber sekolah. Ia selaras dengan matlamat pendidikan bestari dan Falsfah
Pendidikan Negara. Pusat Kegiatan Guru juga dijadikan pusat perkembangan
professional untuk guru-guru dan masyarakat setempat.
Objektif Pusat Kegiatan Guru.
i. Meningkatkan pengetahuan dan kemahiran guru-guru dalam teknopen.
ii. Mengumpulkan dan menyebar maklumat profesional pendidikan
khususnya dalam kenopen ke sekolah-sekolah.
iii. Meningkatkan keberkesanan pengurusan dan penggunaan Pusat Sumber Sekolah (PSS)
iv. Membantu dalam penghasilan bahan sumber pengajaran dan pembelajaran untuk sekolah-sekolah.
v. Meningkatkan pengetahuan dan kemahiran guru-guru dalam teknologi maklumat.
vi. Menyediakan kemudahan-kemudahan bagi aktiviti professional pendidikan untuk guru guru dan masyarakat setempat.
(c) Bahagian Teknologi Pendidikan Negeri (BTPN)
Bahagian Teknologi Pendidikan Negeri mempunyai konsep yang bertujuan untuk mengendalikan dua fungsi, iaitu sebagai pusat sumber dan juga sebagai pusat kegiatan
guru. Oleh itu dari segi konsepnya BTPN boleh dianggap sebagai satu tempat di mana
guru-guru dengan bimbingan ahli-ahli perunding pakar-pakar atau kakitangan sumber kesemuanya sama-sama mengeluarkan bahan-bahan kurikulum (dalam bentuk kebendaan dan bukan kebendaan) mengguna dapatan-dapatan penyelidikan, dan menyedia atau menerima pendidikan dalam perkhidmatan dengan pertimbangan untuk menambahkan lagi kecekapan ikhtisas guru-guru bagi memenuhi keperluan pendidikan yang semakin bertambah (BPPP, 1980). Satu lagi konsep yang berkaitan dengan konsep di atas ialah BTPN merupakan sebuah organisasi guru, untuk guru dan oleh guru, di mana daya usaha diberikan kepada guru. Di mana dan bila masa yang boleh, munasabah dan berpatutan, guru-guru akan diberi kesempatan mencadang, membina dan mengepalai aktivit-aktiviti ikhtisas seperti menjalankan kursus dalam perkhidmatan dan seumpamanya (BPPP, 1980). Guru-guru dengan daya usaha dan inisiatif sendiri serta secara sukarela merancang aktivit-aktiviti yang berkaitan dengan kurikulum dan pengajaran dengan bantuan pakarpakar kurikulum dan reka bentuk dan pengembangan pengajaran dari BTPN. Dalam
mempertahankan konsep sebuah organisasi guru, amalan birokrasi yang ketat
hendaklah dikurangkan ke tahap yang paling minimum. BTPN tidak seharusnya dijadikan satu lagi cabang birokrasi kerana konsep penubuhannya berasaskan kepada
prinsip, “ Saya datang ke BTPN adalah di atas pilihan saya sendiri” (Wan Zahid, 1979)
Sebagai pusat sumber, BTPN dapat menyediakan bahan, peralatan dan perkhidmatanmedia untuk menyokong proses pengajaran dan pembelajaran di sekolah.Objektif Bahagian Teknologi Pendidikan Negeri
i. Menyediakan perancangan bagi aktiviti membina dan menyebarkan bahan pengajaran dan pembelajaran dalam pelbagai media kepada sekolah-sekolah.
ii. Merancangkan, melaksanakan, dan mengawal selia projek inovasi, projek perintis, dan projek khas yang berkaitan dengan teknologi pendidikan dan teknologi maklumat di sekolah.
iii. Merancangkan, melaksanakan, dan menilai keberkesanan program kemajuan staf di Bahagian Teknologi Pendidikan Negeri dan Pusat Kegiatan Guru.
iv. Merancangkan dan menjalankan penyelidikan dan penilaian terhadap produk, pelaksanaan program dan projek, dan keberkesanan penggunaan media dan teknologi dalam proses pengajaran dan pembelajaran di sekolah.
v. Memberikan sokongan, bimbingan, dan galakan kepada sekolah dalam hal-hal yang berkaitan dengan pembinaan dan pemilihan bahan yang sesuai untuk proses pengajaran dan pembelajaran; dan pengurusan serta penggunaan pusat sumber
(d) Bahagian Teknologi Pendidikan (BTP).
Bahagian Teknologi Pendidikan diwujudkan dalam tahun 1972 dengan nama Bahagian Perkhidmatan Sebarang Pendidikan untuk memberi perkhidmatan siaran radio pendidikan, perkhidmatan alat pandang dengar, dan perkhidmatan siaran TV Pendidikan ke sekolah-sekolah. Dalam tahun 1988, Bahagian Perkhidmatan Sebaran Pendidikan bertukar nama kepada Bahagian Teknologi Pendidikan apabila fungsinya diperluas bagi merangkumi perkhidmatan pusat sumber. Dalam tahun 1996, struktur Bahagian Teknologi Pendidikan diperluaskan lagi apabila Pusat Sumber Pendidikan Negeri di Semenanjung, Bahagian Teknologi Pendidikan di Sabah dan Sarawak, dan Pusat Kegiatan Guru diletakkan di bawah pentadbiran BTP. Ini diikuti dengan Pasukan Projek Rintis Sekolah Bestari dalam tahun 2000. Perkembangan BTP, sejak awal pewujudannya sehingga ke hari ini, adalah sejajar
dengan keperluan dan perkembangan dalam bidang pendidikan negara dan juga perkembangan dalam bidang teknologi maklumat dan komunikasi (ICT). Pada hari ini, BTP diberi tanggungjawab mempertingkatkan dan memperluas aplikasi teknologi pendidikan dalam proses pengajaran dan pembelajaran di sekolah-sekolah.
Objektif Bahagian Teknologi Pendidikan
i. Mewujudkan kesedaran dan memupuk sikap pentingnya peranan teknologi pendidikan di dalam perkembangan dan kemajuan pendidikan di negara ini.
ii. Memberi khidmat bantuan yang boleh mengukuhkan proses pengajaran dan pembelajaran, khususnya untuk faedah sekolah-sekolah di luar Bandar.
iii. Menggalakkan guru-guru menyampaikan pelajaran dengan cara kreatif dan inovatif melalui penggunaan pelbagai jenis media pendidikan.
iv. Menggayakan program pendidikan dan melaksanakan sebarang pembaharuandalam sistem pendidikan yang berkaitan dengan penggunaan media teknologi.
v. Memberi khidmat nasihat dan bantuan teknikal ke arah penggunaan media
teknologi pendidikan secara berkesan.
vi. Menyebarkan maklumat mengenai pembaharuan dan perkembangan dalam
bidang pendidikan kepada pelajar, guru dan ibu bapa.
2.2 Jenis-jenis Perpustakaan
Perpustakaan Akademik
Dasar kerajaan yang memberi perhatian utama kepada sektor pendidikan di Institusi Pendidikan Tinggi (IPT) dengan memberi peruntukan kewangan yang besar membolehkan perpustakaan akademik dianggap sebagai perpustakaan yang termaju di negara ini jika dibandingkan dengan perpustakaan-perpustakaan lain seperti perpustakaan awam, perpustakaan sekolah atau perpustakaan khusus. Perpustakaan akademik terdapat di semua institusi pengajian tinggi, institutinstitut pendidikan guru, politeknik-politeknik, kolej-kolej matrikulasi, kolej-kolej awam dan kolej-kolej swasta. Layari laman web Bahagian Teknologi Pendidikan
http://www.moe.edu.my:8080/web/guest/home
Objektif Perpustakaan Akademik
i. Memenuhi keperluan maklumat Institusi Pendidikan atau latihan dalam kegiatan pembelajaran, pengajaran, penyelidikan dan perundingan
ii. Mengoptimumkan penggunaan pelbagai kemudahan dan sumbermaklumat
iii. Memperkukuhkan program pendidikan pelanggan ke arah pembelajaran sepanjang hayat
Perpustakaan KhususPerpustakaan Khusus adalah perpustakaan yang berada di dalam sebuah organisasi ataupun syarikat. Ia juga dikenali sebagai perpustakaan korporat. Perpustakaan khusus berfungsi memberikan perkhidmatan kepada pengguna iaitu mereka yang berada dalam organisasi tersebut.
Objektif Perpustakaan Khusus
i. Memberikan perkhidmatan maklumat yang terkini kepada para penggunanya mengikut bidang dan aktiviti organisasi.
ii. Menyediakan koleksi-koleksi mengikut subjek-subjek khas bagi memenuhi keperluan maklumat organisasi.
Perpustakaan Awam
Perpustakaan awam termasuk perpustakaan negeri, perpustakaan daerah dan
perpustakaan desa terdapat di seluruh negara dengan tujuan untuk memastikan
semua masyarakat tanpa mengira kaum dan peringkat umur mendapat kemudahan
membaca dan menggunakaan peralatan moden yang lain seperti perkakasan dan perisian komputer, televisyen, radio, pemain kaset video dan sebagainya bagi menambahkan ilmu pengetahuan maklumat mutakhir dalam menjalani kerjaseharian mereka. Bahan rujukan di perpustakaan awam tidak kira buku atau media elektronik moden sentiasa diperbaharui dari masa ke semasa untuk memastikan pengguna mendapat perkhidmatan terbaik
Objektif Perpustakaan Awam
Antara objektif penubuhan perpustakaan ialah:
i. Menanam dan mengukuh tabiat membawa di kalangan masyarakat awam supaya menjadi masyarakat yang berilmu dan celik IT.
ii. Mengaplikasikan teknologi tinggi sebagai penjana maklumat dengan efektif dan efisyen.
iii. Memberi perkhidmatan berorientasikan pengguna sepenuhnya.
Perpustakaan Negara Malaysia
Perpustakaan Negara Malaysia berperanan penting sebagai teras khazanah ilmu dalam memupuk budaya membaca di kalangan masyarakat terutamanya menjelang alaf baru. Justeru itu adalah menjadi tanggungjawab Perpustakaan Negara Malaysia untuk menyelaras pembangunan prasarana perkhidmatan perpustakaan dan maklumat di seluruh negara bagi memastikan agar seluruhmasyarakat dapat menikmati kemudahan perkhidmatan maklumat yang berkesan. Tanggungjawab ini termaktub dalam
Akta Perpustakaan Negara (Pindaan)1987
Bahagian II Seksyen 4(2)(h) iaitu: “menggalakkan dan memudahkan penubuhan sistem perpustakaan awam seluruh negara selaras dengan piawai piawai kebangsaan bagi mengadakannya.” Dan peruntukan Bahagian IISeksyen 4(2)(I) iaitu: “menggalakkan penubuhan suatu rangkaian perpustakaan khusus selaras dengan piawai-piawai kebangsaan bagi mengadakannya.
Objektif Perpustakaan Negara Malaysia
i. Menyediakan bagi penggunaan generasi masa kini dan masa depan satu koleksi sumber-sumber perpustakaan di peringkat kebangsaan
ii. Memudahkan penggunaan di seluruh negara sumber-sumber perpustakaan yang terdapat di dalam dan di luar negeri; dan
iii. Mengadakan kepimpinan dalam perkara- perkara yang berkaitan dengan perpustakaan
iv.Layari laman web Perpustakaan Negara Malaysia
TAJUK 3.0 Pengelasan dan Pengkatalogan
3.1 Pengenalan
Tahukah anda sistem pengelasan dan pengkatalogan dalam ilmu sains perpustakaan adalah bertujuan untuk memberi kemudahan kepada pengguna mendapatkan bahan bacaan mengikut keperluan yang dikehendaki dengan cepat, mudah dan dapat menentukan di mana tempat menyimpan bahan berkenaan supaya mudah dikesan kembali apabila dikehendaki.
3.2 Definisi dan Tujuan Pengelasan
Satu sistem klasifikasi yang menyediakan satu cara sistematik bagi menyusun objek, konsep dan rekod. Pengelasan di perpustakaan bertujuan mengelaskan ataupun mengkategorikan bahan-bahan maklumat yang sama subjeknya ke dalam satu kumpulan bagi memudahkan penyusunan dan pencapaian bahan-bahan itu.
Tujuan
Mengumpulkan bahan dalam susunan yang membawa makna.
Menyediakan cara sistematik bagi mencapai bahan di rak dan juga di dalamkatalog atas talian.
Memudahkan penyusunan semula bahan selepas digunakan.Membuat katalog berdasarkan sunjek bahan.Sejarah Sistem Pengkelasan Perpuluhan Dewey (DDC)
Melville Louis Kossuth Dewey telah mencipta satu sistem pengkelasan buku di mana sistem ini akhirnya digunakan oleh kebanyakan perpustakaan. Beliau telah memberikan nombor pengkelasan berdasarkan perkara supaya semua bahan buku dan bukan buku dapat disusun dalam kelas-kelas tertentu
Sistem pengkelasan Perpuluhan Dewey telah membahagikan semua ilmu pengetahuan kepada sepuluh bahagian utama dan diberikan nombor pengkelasan seperti berikut:
Sistem Pengkelasan Perpuluhan Dewey Ringkasan Pertama
000 KARYA AM
100 FALSAFAH
200 AGAMA
300 SAINS KEMASYARAKATAN
400 BAHASA
500 SAINS TULEN
600 TEKNOLOGI
700 KESENIAN
800 KESUSASTERAAN
900 GEOGRAFI dan SEJARAH
Untuk pengetahuan anda biasanya buku-buku fiksyen tidak diberi nombor
pengkelasan DDC. Jenis buku ini dikenali dengan huruf ‘F” sahaja. Contoh
‘FM’ untuk Fiksyen Bahasa Melayu dan "FI‟ untuk Fiksyen Bahasa Inggeris.
Sistem Pengkelasan Perpuluhan Dewey Ringkasan Pertama
Menurut Mat Jizat (1995) walaupun pengkelasan perpuluhan Dewey berasaskan system yang diusahakan oleh Francis Bacon untuk membahagikan ilmu kepada sepuluh kumpulan Dewey menggunakan angka Arab sebagai kod atau symbol pengenalan. Simbol ini bermula daripada angka 0 hingga 9. Sistem Pengkelaan Perpuluhan Dewey menggunakan tiga angka yang dipanggil sebagai senarai ringkas yang pertama. Senarai ini seperti apa yang anda lihat dalam pembahagian system pengkelasan perpuluhan Dewey ringkasa pertama di atas.
Sistem Pengkelasan Perpuluhan Dewey Ringkasan Kedua
Sebelum kita memahami cara hendak menggunakan ringkasan kedua kita terlebih dahulu perlu mengetahui cara untuk mengelas buku ataupun bahan dengan menggunakan senarai ringkasan pertama yang telah disebut di atas tadi. Kemudian satu senarai lanjutan yang dinamakan Senarai Ringkasan Kedua diwujudkan untuk memudahkan kita mencari pecahan ilmu sebagaimana yang terdapat dalam ringkasan pertama, contohnya adalah seperti berikut yang kami catatkan di bawah:Contoh ringkas yang dapat kami nyatakan di sini bagi perkara Karya Am – 000
yang dipecahkan kepada sepuluh bahagian000 KARYA AM
010 Bibliografi
020 Sains Perpustakaan
030 Ensiklopedia Am
040 (Belum dikhaskan)
050 Terbitan berkala Am
060 Pertubuhan Am
070 Kewartawanan
080 Koleksi Karya Am
090 Manuskrip dan Buku Nadir
Pecahan dalam ringkasan kedua untuk perkara 100 hingga 900 boleh anda rujuk
di bawah ini:100 FALSAFAH
110 Wujudiah
120 Ilmu, Sebab, Tujuan, Manusia
130 Kaji Jiwa Biasa dan Ajaib
140 Pendapat falsafah
150 Kaji Jiwa
160 Ilmu Mantik
170 Etika
180 Falsafah Timur
190 Falafah Barat
200 AGAMA
210 Agama Ketuhanan
220 Kitab Injil
230 Asas Ajaran Kristian
240 Moral dan Ibadah Keristian
250 Urusan Paderi, Kariah Gereja
260 Aspek Sosial dan Hal Ehwal Kristian
270 Sejarah dan Geografi Gereja
280 Mazhab dan Puak Kristian
290 Agama-agama Lain
300 SAINS KEMASYARAKATAN
310 Perangkaan
320 Ilmu Politik
330 Ekonomi340 Undang-undang
350 Pentadbiran Awam
360 Perkhidmatan Sosial
370 Pendidikan
380 Perniagaan dan Pertubuhan
390 Adat Resam dan Budaya Rakyat
400 BAHASA
410 Linguistik
420 Bahsa Inggeris
430 Bahasa Jerman
440 Bahassa Perancis, Monaco
450 Bahasa Itali, Romania
460 Bahasa Sepanyol dan Semenanjung Iberian
470 Bahasa Latin dan Itali
480 Bahasa Yunani
490 Bahasa-bahasa Lain
500 SAINS TULEN
510 Ilmu Hisab
520 Astronomi
530 Fizik
540 Kimia
550 Sains Bumi
560 Sains Fosil
570 Sains hayat
580 Sains Tumbuhan
590 Sains Haiwan
600 SAINS TEKNOLOGI
610 Sains Perubatan
620 Sains kejuruteraan
630 Pertanian
640 Sains Rumahtangga
650 Perkhidmatan Pengurusan
660 Teknologi Kimia
670 Hasil Perusahaan Kimia
680 Hasil Kilang Lain
690 Bangunan
700 KESENIAN
710 Seni Lanskap
720 Seni Bina
730 Arca
740 Lukisan dan Seni Hiasan
750 Mengecat dan Catan
760 Seni Grafik
770 Seni Foto
780 Muzik
790 Seni Hiburan dan Lakonan
800 SASTERA
810 Sastera Amerika
820 Sastera Inggeris
830 Sastera Jerman
840 Sastera Perancis
850 Sastera Itali, Romania
860 Sastera Sepanyol, Portugis
870 Sastera Latin, Itali880 Sastera Yunani
890 Sastera Bahasa-bahasa Lain
900 GEOGRAFI DAN SEJARAH
910 Geografi dan Lawatan
920 Biografi
930 Sejarah Am Dinia Purba
940 Eropah
950 Asia
960 Afrika
970 Amerika Utara
980 Amerika Selatan
990 Bahagian Dunia LainPusat Sumber Elektronik
4.1 Pengenalan
Pada masa sekarang semua sekolah digalakwajibkan mempunyai kemudahan teknologi maklumat dan komunikasi (TMK) untuk meningkatkan mutu pendidikan serta pengurusan sekolah. Dengan adanya TMK para pelajar dapat didedahkan dengan pelbagai kemahiran berguna untuk menjadikan mereka tenaga kerja yang diperlukan dalam masyarakat bermaklumat dan juga masyarakat industri. Bagi
merealisasikan impian tersebut, kemahiran menggunakan TMK adalah perlu bagi setiap golongan selain pelajar seperti pentadbir mahupun kakitangan sokongan. Justeru itu, Kementerian Pendidikan dengan kerjasama Jabatan Pendidikan Negeri (JPN), Pejabat Pendidikan Daerah (PPD) serta sekolah-sekolah menjalankan pelbagai jenis program seperti berikut:
i. Komputer Dalam Pendidikan (KDP)
ii. Pengajaran dan Pembelajaran Berbantukan Komputer (PPBK)
iii. Pangkalan Data Dalam Talian.
iv. Cerdik Net
v. Cikgu.net
vi. Portal Pendidikan
vii. Bestari.Net
viii. Pusat Sumber Elektronik
4.2 Pusat Sumber Elektronik (PSE)
Pada peringkat awal, gedung ilmu terkumpul dalam bentuk buku dan teks bercetak yang dikenali sebagai khutub khanah dan akhirnya dipanggil sebagai perpustakaan. Pusat Sumber Elektronik (PSE) adalah merupakan satu institusi yang telah melalui beberapa peringkat transformasi. Fungsi perpustakaan sebelum itu juga telah bertambah dengan adanya bahan pendidikan yang lain seperti alat tayang, filem dan mikrofilem yang menyebabkan namanya ditukar kepada pusat sumber. Apabila
institusi ini terdapat di sekolah ianya dikenali sebagai Pusat Sumber Sekolah. Seiring dengan kemajuan dan perkembangan teknologi elektronik, kini koleksi pusat sumber bukan sahaja terhad kepada bahan cetak, bahan selluloid, audio dan video tetapi juga mengandungi bahan seperti cakera liut dan cakera padat yang berformatkan digital. Peningkatan kemahiran dan literasi komputer di kalangan guru dan pelajar meluaskan lagi fungsi dan peranan pusat sumber. Jika dilihat sekarang
pusat sumber telah menyediakan prasarana dan kemudahan penggunan internet untuk memudahkan pengguna memperolehi maklumat secara meluas di seluruh dunia. Pada peringkat inilah apabila pusat sumber itu dapat menyediakan bahan teks dan elektronik dan pada masa yang sama menyediakan kemudahan bagi mencari maklumat dari luar ruangnya melalui jaringan telekomunikasi komputer, maka pusat sumber ini dikenali sebagai Pusat Sumber Elektronik (PSE). Pengguna Pusat Sumber Elektronik hendaklah terlebih dahulu tahu menggunakan komputer sebagai satu asas atau kemahiran. Dengan adanya kemahiran ini dapatlah mereka mencari maklumat atau mengakses maklumat yang terdapat dalam cakera liutdan cakera padat, ataupun mengakses maklumat merentas sempadan dan ruang melalui jaringan elektronik dan Internet. Melalui rangkaian ini pengguna dapat mengakses maklumat yang terdapat dalam pangkalan data dan sumber maklumat di dalam dan juga di luar negara. Bagi guru dan pelajar, kemudahan meraih dan memanfaatkan maklumat melalui Pusat Sumber Elektronik memerlukan kemahiran untuk mencari, mengguna, memilih, menganalisis dan menilai maklumat yang diperolehi. Kesemua ini menjadi asas kepada kaedah pembelajaran berasaskan
sumber. Pelajar akan dapat membina satu budaya dalam diri mereka, iaitu sentiasa mencari maklumat dan ilmu dan seterusnya akan mengembangkan daya kreativiti dan inovasi, budaya mencari ilmu ini akan dirangsang dan diganding dengan nikmat hiburdidik yang terkandung dalam pangkalan data yang diaksesnya itu. Pengembangan dan pemupukan budaya ilmu seperti yang dihasratkan oleh para
pemimpin negara bermula dari alam persekolahan lagi. Pelajar yang menggunakan teknologi terkini untuk mendapatkan ilmu akan lebih bersedia untuk menghadapi pelbagai cabaran kerjaya dalam abad 21. Pusat Sumber Elektronik ini juga memberi peluang kepada guru dan pelajar mengembangkan kemahiran mencari maklumat ini dan sekaligus membawa mereka ke alam teknologi yang canggih.
4.3 Perpustakaan Maya (Virtual Library) dan Perpustakaan Digital
Perpustakaan maya banyak dipengaruhi perkembangan internet dan banyak memberi impak kepada pengguna dalam proses penyebaran sumber maklumat. Ada pelbagai istilah yang digunakan untuk menggambarkan tentang pengaruh internet dalam perpustakaan contohnya perpustakaan maya, perpustakaan siber, perpustakaan digital dan sebagainya. Bagi menjelakan lagi tentang konsep dan perkembangan perpustakaan maya kami paparkan satu artikel yang dipetik daripada jurnal untuk rujukan anda seperti berikut: A look at the virtual library, written for "The Futurecast," a monthly column in the Library Journal.Originally published March 1992. Published on Kurzweil AI.net August 6, 2001. I posed the following dilemma at the end of my previous column (see The Futurecast, LJ, February 15, p. 140): If borrowing a virtual book from the virtual "free library" involves simply selecting a few icons on the screen of your circa 2000 notebook computer, why then would anyone buy a book (which would involve clicking on a different set of icons as well as a debit to one of your financial accounts)? I posed this specter to two of our contemporary visionaries: Apple Fellow Alan Kay and Hudson Institute Fellow George Gilder. Gilder replied that no one should feel too secure in the information revolution. Having the courage to radically alter one's self-concept will be the primary prerequisite to survival for any organization, from IBM to the Mill Valley Local Library. Kay replied that the "free library is not free." These two enigmatic replies contain the key to resolving the dilemma if we ponder the implications of both views. We can postulate two visions of the library of the future. If we are indeed entering the Age of Knowledge (see The Futurecast, LJ, September 15, 1991, p. 58-59) in which the meaningful organization of information will be the paramount strategic asset of nations and individuals, then the library, as the institution in our society primarily responsible for organizing and presenting codified knowledge, may properly be regarded as having the responsibility for leading the charge.
On the other hand, if we view the concept of the library more provincially, as a building containing stacks of paper books with librarians who lend these objects out to patrons, then our long-term prognosis for the institution is distinctly more dismal. If you were a blacksmith at the turn of the century, your outlook would depend on whether you saw yourself as a shaper of horseshoes or a facilitator of transportation (in which case you would trade in your forge and hammer for a gas
pump). Gilder is pointing out that with the pace of change accelerating, it is not only the private sector that must dramatically adapt. Our public institutions - schools, government, libraries - must define their missions badly enough to survive the obsolescence of more narrowly defined self-concepts.
If we define the mission of the library as the shaping and distribution of knowledge through whatever technical means, we are still left with the original predicament.
Perhaps it is bookstores that will have to go. If libraries can simply distribute books and other information electromagnetically through the air and optically through the nation's fiberoptic information highway, then who needs bookstores, anyway? The problem, however, is that without revenue there will be no publishers and nothing will be published. A fistful of knowledge We must now contemplate a central lesson of the Age of Knowledge, which is implied in Kay's observation above. Knowledge is not Free, nor should it be. We are used to paying for the knowledge content of products so long as it is integrated into something with mass. We recognize that a $300 software product is physically identical to a few $2 floppy disks, and thus we are primarily paying for the information contained therein. We are aware (or should be) that the manufactured cost of a compact disc recording is less than 50¢ (depending on volume), and that again we are paying for the (musical) information. It is, after all, the information we are after. We obtain no pleasure from the discs themselves. The manufactured cost of most books is only a few dollars.
Again, it is the knowledge we are seeking (although I will admit that a well crafted book is a lovely possession). Why then do we have difficulty comprehending the value of information when the physical content of a product shrinks to nothing? We are used to buying products that have size and weight. If design and other learned content enhance their value, so be it. Still, the paradigm that we are used to for buying a product is that we purchase an object with size and weight in a store, carry it home in a colorful shopping bag, unwrap it, and only then digest its intellectual content. We are already at the point where at least 90 percent of the value of products of this type result from their knowledge content, and we will need very soon to fully absorb the idea that knowledge without any physical construct still represents value.
Otherwise, no knowledge of value will be created. The royalty factor So while it is true that a book could be distributed electronically to millions of people at very little cost, it will nonetheless require compensation to the publisher and author (or artist, musician, programmer, artificial reality designer, etc.) just as is the case today. Thus when you buy a virtual book from your virtual bookstore, the money that is deducted from your (electronic but not so virtual) bank account will be distributed as it is now to the distributor, publisher, and author. The point that Kay is making is that the same transaction will need to take place when you "borrow" a book from the "free" library. It may be a free service to you, but someone is going to have to pay, namely the library. In other words, libraries will not be exempt from violating copyright laws. Publishers will be quite happy with libraries distributing their virtual books, just as they are undoubtedly delighted to receive book orders from libraries today. Yet library budgets are not unlimited-as most LJ readers will appreciate - so constraints will have to be applied. Today these constraints are enforced by requiring patrons to physically go to the library, placing limits on the selection and number of books available, putting time limits on borrowing, and other subtle and overt restrictions.
The virtual library will undoubtedly find similar ways to constrain its service. It will have no choice; its budget will be set by the same political realities that libraries deal with today. The advent of the virtual book will require rethinking the concept of buying a book. New options will need to be devised. Some information we may wish to retain indefinitely, other information we may wish to read and then discard, yet other information we may wish to sample or browse through. Some we may not wish to read at all, but will want to have as part of a database for our software based intelligent "assistants" to "read." Different payment methods will need to be devised to handle these different situations, which in turn will necessarily be reflected in library borrowing policies. Bootlegging in the l990s A prerequisite to the availability of the virtual book is an effective means of software protection, and by software I mean any form of digital information. Today, computer software, which is one of the most valuable and expensive forms of information to create, can be copied and distributed with abandon. Although illegal, it happens all the time. It is estimated that the significant majority of software in use today has been illegally copied. One person I spoke to recently, who claimed to be unaware that this practice was illegal, complained that if copying software was illegal, then why do software companies make it so easy to do? This is a profoundly important challenge. People can copy software from their friends more easily than going to the store and buying it (it can even be done over the phone).
Most children grow up with the paradigm that if they steal something, they are depriving someone else of what they have stolen. The victim of such a crime is usually not far away. Yet the crime of stealing information by breaking the "shrinkwrap" license agreement (the legal agreement that you enter into when you break the shrinkwrap on a package of software) is far more subtle. The person that the information is copied from still has the information, so it is a rather abstract concept that anyone has been deprived of anything. Of course, creators of the software have been deprived of royalties, yet remain blissfully unaware of the crime against them, except through reading occasional surveys of such practices. It is obvious, however, that carried to an extreme, the entire basis for funding the development of such expensive intellectual creations is threatened. It was precisely this concern that killed the first generation of digital audio tape (DAT) recorders: the music industry believed compact disc recordings would be illegally copied. Once movies exist in high definition digital form, the concern will exist there as well.
The fact is that we have the technical means to enforce information licensing laws and agreements through electronic "locks." What is needed is the social compact that we should pay for the information we use because otherwise there will be no useful information to buy or steal. It is not just the locks on our cars or homes that keep intruders out (to the extent that we do succeed in that endeavor), but rather the combination of the technical means (the locks) and the social compact, which is a combination of the law matched with a respect that this is a law that responsible citizens will honor. As the technology blazes ahead, law and social consciousness need to catch up.
All libraries great and small With library limits (on availability, deadlines, restrictions, etc.) again in place, there will be a niche for the (virtual) bookstore. Will there be a niche for the local library? In my view, the funding source has been and is likely to continue to be local. There will undoubtedly be national libraries of various kinds (particularly in scientific and other professional areas), but the city of New York and the town of Mill Valley will still have the same incentive and political will to provide local library service to its citizens, which may very well include making available the notebook computers themselves. What about paper books? They will ultimately reach antiquity, but because of their enormous installed base, this transition will not be instantaneous. When fully effective virtual books become available later this decade, some of the more progressive libraries will begin to incorporate them into their services. As virtual books become more dominant, libraries will begin to emphasize them over paper books, with some libraries on the leading edge and some on the trailing edge. When the paper book does reach antiquity, what will happen to those big library buildings? The role of buildings is not an issue solely of concern to libraries. When we can readily meet with people anywhere with high definition video conferencing (eventually with moving, high-resolution, three-dimensional holographic images) the purpose of buildings will undergo its own transformation, a topic we will examine in a future column.
Personally, I take the view of the library as the leading force in society for gathering knowledge and making it universally available, a service that is a prerequisite for a democratic society. Librarians are charged with guiding and shaping that process. They serve as society's guides to knowledge and where to find it. These roles will only become more important with time, so long as we take the broad view of what the concept of library represents.
Sumber : The Future of Libraries, Part 3: The Virtual Library by Raymond Kurzweil
4.4 Jurnal dan CD-ROM
Jurnal merupakan sumber maklumat yang penting dan terkini. Oleh itu pusat sumber perlu mempunyai koleksi jurnal untuk rujukan pengguna. Dewasa ini jurnal-jurnal banyak dihasilkan dalam CD-Rom dan ada juga jurnal-jurnal yang boleh kita perolehi secara on-line. Di sini kami paparkan secara ringkas petikan dalam bahasa Inggeris mengenai jurnal dan CD-Rom. A periodical publication in which researchers report the results of their work to their peer community; compare with magazine. Articles are reviewed by an editorial board of scholars in the field prior to acceptance for publication (see also refered journal), and generally include an abstract and numerous citations to previous work.
The writing style in journals is formal rather than engaging, and journals generally have
little or no advertising or glossy, catchy graphics and illustrations. Journals often have pages numbered continuously through the several issues of a given volume (for example, v.15 #1 has pages 1-223; v.15 #2 runs from p.224-587, and so forth to the last issue of the volume). Compact Disk - Read-Only
Memory; a high-capacity optical (laser) information storage device in the form of a plastic disk. A C-ROM disk holds approximately 600 MB of information, (about 300,000 pages of text). In the library, many databases and reference works are physically in CD-ROM format, housed on servers, and it is
increasingly common for books, particularly in science and engineering fields, to be published with accompanying CD-ROMs containing supplemental information and programs.
4.5 Telnet
Telnet adalah salah satu aplikasi yang wujud dalam internet yang berasaskan satu protocol piawai bagi membolehkan seseorang pengguna membuat sambungan kepada komputer lain untuk melaksanakan perisian yang tersimpan dalam komputer tersebut. Secara khusus Telnet ialah nama yang diberikan kepada protocol yang membolehkan pengguna log masuk ke dalam satu komputer hos yang terletak di
tempat berasingan dalam Internet. Dengan kata lain, Telnet membenarkan pengguna komputer untuk memasuki komputer yang berjauhan. Bagi menggunakan Telnet, pengguna harus melaksanakan atur cara yang dinamakan telnet di komputer mereka. Atur cara ini menggunakan internet bagi membuat sambungan kepda komputer yang dikehendaki. Sebaik sahaja sambungan dibuat, telnet bertindak sebagai agen pertengahan di antara anda dan komputer yang dihubungi. Semua yang ditaip menggunakan papan kekunci akan dihantar kepada komputer yang dihubungi. Semua yang dipaparkan oleh komputer yang dihubungi itu akan dipaparkan di skrin di hadapan anda. Hasil akhir ialah papan kekunci dan skrin komputer anda dihubungkan secara terus kepada komputer yang berjauhan itu.
Dalam terminology Telnet, komputer anda dipanggil komputer tempatan. Komputer yang satu lagi dinamakan komputer jauh (remote) yang anda hubungi. Terma ini diguna pakai tanpa mengira sama ada komputer yang dihubungi itu berada jauh di benua lain, atau berada dalam sebuah bilik yang sama. Telnet biasanya digunakan oleh seseorang pengguna yang mempunyai kebenaran atau diberi kuasa untuk memasuki sesuatu komputer. Setiap kali pengguna berjaya mengadakan sambungan dengan menggunakan telnet, beliau dikehendaki memasuki nama pengenalan atau ID pengguna dan kata laluan. Apabila nama dan kata laluan tersebut sah, barulah pengguna itu dapat memasuki komputer jauh berkenaan. Di sini sistem keselamatan digunakan seperti “firewall “ dan lain-lain bentuk keselamatan capaian bagi mempastikan bahawa hanya pengguna yang sah sahaja berjaya memasuki suatu komputer atau tapak. Walaupun begitu, terdapat juga lokasi-lokasi telnet yang menyediakan perkhidmatan kepada semua pengguna untuk memasukinya. Bagi menyediakan perkhidmatan sebegini, kebanyakan penyedia perkhidmatan mengumumkan ID pengguna generic atau nama pengguna umum, misalnya “guest ”. Ia juga menyediakan kata laluan yang umum atau tiada kata laluan langsung supaya semua pengguna boleh mencapai maklumat yang dikehendaki. Untuk menggunakan arahan telnet kepada komputer lain, pengguna mesti mengetahui nama hos atau IP (alamat protocol internet) komputer tersebut.
---------------------------------------------belum edit
4.6 OPAC
OPAC (Online Public Access Catalogs) ldiperrkenalkan di Amerika Syarikat pada
1981/82. Sehingga kini tahun itu masih dipandang sebagai titik pertama kad katalog
beralih kepada katalog berkomputer di perpustakaan besar, termasuk the Library of
Congress di Amerika Syarikat. Penukaran (conversion) rekod kad katalog secara
besar-besaran dewasa itu boleh disifatkan sebagai penukaran pangkalan data yang
pertama dalam sejarah perpustakaan. Kini, OPAC bukan sahaja sudah
menggantikan kad katalog, malahan telah merintis jalan baru ke arah penyebaran
maklumat sejagat. Kini, kita telah diberi banyak titik pengaksesan mencari rekod
bibliografi di banyak perpustakaan, dan tidak lagi terbatas nama pengarang, judul
dan perkara seperti pada peringat permulaannya. Selain itu, peralihan itu bukan
sahaja merupakan satu lagi ujian ke atas rekabentuk katalog perpustakaan, tetapi
juga membuat rekod bibliografi perpustakaan boleh diakses ramai orang serentak di
banyak tempat, tidak kira jarak dan masanya, lantas turut membantu melahirkan
perpustakaan virtual atau perpustakaan tanpa dinding.
Pembangunan OPAC bukan sahaja sekadar berupa versi katalog elektronik
menggantikan kad katalog cetak, tetapi juga memandangnya sebagai antara muka
kepada sistem perpustakaan digital. Maksudnya, OPAC bukan sahaja berfungsi
memaklumkan klien tentang bahan dalam koleksi perpustakaan, tetapi juga status
Layari laman web: http://www.jalinan.jaring.my/mei98.htm
bahan yang dipesan tetapi belum diterima, bahan yang sudah dipinjamkan dan dan
tarikh pemulangannya, selain membolehkan klien membuat tempahan, menghantar
mesej kepada kakitangan perpustakaan, dan mengakses koleksi perpustakaan lain.
Pendek kata, OPAC sudah membawa banyak perubahan yang besar kepada
operasi dan amalan di perpustakaan sendiri selain kerjasama di antara banyak
perpustakaan.
OPAC lahir di tengah-tengah kesibukan kita berusaha mencari sebanyak mungkin
maklumat, lebih-lebih lagi maklumat digital yang sudah berkembang dengan
rancaknya sejak satu dekad lalu. Kepopularannya dan perkembangannya jelas
dinyatakan pada perangkaan di semua negara, termasuk England. Pada 1988, 50%
perpustakaan universiti dan politeknik di England mempunyai OPAC. Pada Jun
1990, 50% OPAC di England boleh diakses di JANET (Jointed Academic Network).
Kini, OPAC di kesemua perpustakaan universiti dan awam di Amerika Syarikat
boleh diakses di Internet sebagaimana semua OPAC di perpustakaan universiti di
Malaysia kini boleh diakses di JARING.
Kini semakin banyak perpustakaan di negara-negara lain sudah memasukkan
OPAC masing-masing di Internet, lebuhraya maklumat yang dibangunkan untuk
membolehkan pertukaran dan perkongsian maklumat CERN (The European Center
for Particle Physics). Usaha memasukkan OPAC di Internet itu satu lagi langkah
pembangunan perpustakaan digital cuba menggunakan Internet sebagai asas
prasarananya. Ada banyak sebab perpustakaan berbuat demikian, termasuk:
1. Membolehkan OPAC sebuah perpustakaan dirangkaikan dengan OPAC
perpustakaan yang lain,
2. Mengekploistasikan maklumat digital yang tersebar di Internet,
3. Perlunya sebuah perpustakaan mengakses maklumat daripada
perpustakaan lain,
4. Internet telah menjadi media komunikasi yang paling baik dan popular,
5. Internet mempunyai sifat yang ramah dan intuitif, selain mempunyai user
interfaces yang menarik, serta browsers, servers dan hyperlinks yang
mengkagumkan,
6. Internet mempunyai kapasiti untuk dikembangkan menjadi „one-stop
shopping; di persekitaran maklumat hypermedia,
7. Banyak maklumat di Internet boleh didapati dengan percuma dan tanpa
kata laluan,
8. Jalan keluar sementara daripada masalah pengurangan peruntukan
kepada perpustakaan di satu pihak, sementara peningkatan permintaan
ke atasnya di satu pihak yang lain.
Walaupun pengaksesan maklumat di perpustakaan digital lebih bergantung pada
sumber luar, (yang dilakukan dengan bantuan Internet), tetapi ini tidaklah
bermakna perolehan dan pemilikan bahan setempat tidak penting lagi. Hal ini
akan dibincangkan dalam kuliah lain. Sementara itu, ingin dinyatakan di sini
bahawa konsep koleksi dalam persekitaran maklumat hypermedia kini sudah
berubah dari masa dahulu. Perubahan itu bukan sahaja disebabkan bahan (atau
lebih imej) digital hanya dapat diperolehi dengan memperbaharui lesen, tetapi
juga penggunanya tidak perlu lagi pergi sendiri ke perpustakaan. Dalam konteks
inilah perpustakaan digital terkadang-kadang dikiaskan sebagai perpustakaan
tanpa dinding, dan juga de facto virtual library. Dalam konteks inilah juga OPAC
memainkan peranannya: membolehkan kita sebagai klien/pengguna mengakses
koleksi perpustakaan yang berkenaan.
Objektif dan Sejarah Ringkas Pembangunan OPAC
Pembangunan dan penjagaan rekod bibliografi koleksi masih lagi menjadi fungsi dan
peranan utama perpustakaan digital nanti sebagaimana yang dilakukan perpustakaan
tradisional selama ini. Ini disebabkan kecekapan dan keberkesanan capaian maklumat
bergantung pada kedua-dua aktiviti itu, di antaranya melibatkan:
1. Menambah rekod baru,
2. Membuat kawalan autoriiti (authority control),
3. Menambah maklumat yang baru kepada rekod yang lama,
4. Mengeluarkan rekod daripada katalog,
5. Mengenalpasti dan membetulkan kesilapan.
Prosesnya adalah yang berikut:
i. Information (Cataloguer)
ii. Encoding (Bibliographic Description)
iii. Channel (Card)
iv. Decoding (Term Match)
v. Receiver (User)
Matlamat akhir tidak lain daripada menjadikan rekod boleh diakses dengan lebih
mudah dan cepat. Setelah dikomputerasikan, kita kini telah menggunakan
keyboard, mouse, malahan touch screens, dan bukan lagi kad katalog seperti
masa dahulu. Selain itu atur susun OPAC kini, yaitu OPAC Generasi III atau IV,
sudah jauh berbeza daripada kad katalog atau OPAC I dan II. . Perubahannya
sesuai dengan perkembangan teknologi dari masa ke masa dan format buku
sekarang sudah jauh berbeza daripada 100 tahun dahulu. Analoginya sama
dengan perkembangan buku cetak dari manuskrip kerana. atur susun buku cetak
yang pertama mengikut atur susun manuskrip. Walaupun perubahan itu perlu
untuk memenuhi kehendak pengguna baru dalam persekitaran maklumat digital,
tetapi sehingga kini konsep subject heading lama masih dipakai walaupun sudah
diperbaiki. Demikian juga MARC masih diterima kerana ianya adalah „an
accepted international exchange format‟. Yang penting ialah keistimewaan
OPAC di Internet sekrang bukan sahaja membolehkan klien mencari rekod
bibliografi di perpustakaan sendiri, tetapi juga perpustakaan lain di seluruh dunia.
Sejarah ringkas pembangunan dan perkembangan OPAC telah diberi Lucy Tedd
dalam artikel 'OPACs through the ages.' Library Review 43:4 (1994): 27-37.
Menurut beliau OPAC sudah mengalami empat proses metamofosis, maka
sudah ada empat generasi. Beliau menyulur galurkan sejarah OPAC dan
menyatakan OPAC Generasi I lahir sekitar tahun 1960an dan awal 1970an. Ia
merupakan pembangunan dalam (in-house), hasil proses pengautomasian
pengkatalogan dan sirkulasi. Kedua-dua aktiviti itu sudah bermula di England,
misalnya sejak 1970an. Sistem dewasa itu bukan sahaja sistem 'stand-alone',
tetapi juga hanya mengandungi rekod bibliografi buku dan monograf. Dengan
kata lain, OPAC Generasi I mempunyai rekod bibliografi yang sama yang
terdapat dalam kad katalog: pengarang, judul, nombor kelas, perkara. Ia baik
untuk 'known term searching'. Ia cuma sedikit lebih baik daripada „machine
readable forms of conventional catalog‟ kerana membenarkan „phrase searching,
selain akses subjek, pengarang dan judul. Pada pertengahan 1980an, muncullah
OPAC Generasi II. Kebanyakan sistem OPAC Generasi ini telah dibangunkan
dan dipasarkan syarikat komersial. Di antara jenama yang popular ialah
ADVANCE dari Geac , BLS dari BLCMP, TINlib System dari IME, OCLC, SLS,
CLSI, URICA, VTLS, DOBIS-LIBIS, DYNIX, Libertas, ADLIBm., Librarian dan
URICA. Sistem OPAC ini kuat dipengaruhi pangkalan data bibliografi komersil
dan didapati mempunyai teknik mencari maklumat seperti yang terdapat dalam
Dialog.. Ia merupakan sistem pengurusan bersepadu kerana meliputi modul
pengkatalogan, sirkulasi, terbitan bersiri dan pinjaman antara perpustakaan..
Keistimewaannya yang lain ialah adanya „online help messages, alphabetical
index displays‟ dan Boolean logic. Kesemua ciri pencarian maklumat yang baru
itu juga merupakan faktur yang cukup penting yang membuat OPAC menjadi
semakin popular. Ini diikuti lahirnya OPAC Generasi III pada tahun 1990an.
Keistimewaannya bukan sahaja ia dapat menerima bahasa sejadi, dalam erti
kata klien tidak lagi perlu mengetahui teknik pencarian dan bahasa yang
digunakan dalam pengkatalogan, tetapi juga sistem itu telah beralih daripada
„propriety systems‟ kepada „open systems‟, dalam erti kata pengguna dari
perpustakaan lain boleh mengakses maklumat bibliografi katalog perpustakaan
yang dikehendakinya. Kini rekod bibliografi hampir semua koleksi perpustakaan,
terasmuk jurnal, tesis, peta, manuksrip, perisian komputer dan sebagainya boleh
diakses di OPAC di skrin komputer tidak kira tempat dan masanya. Dari apa
yang berlaku itu, ternyata bahawa OPAC telah mengalami perkembangan yang
pantas dan besar dalam sains maklumat dan keperpustakaan dekad ini.
Keistimewaan OPAC Generasi III dan IV berbanding dengan OPAC Generasi I
dan II, lebih-lebih lagi kad katalog cetak dahulu memanglah banyak. Di
antaranya ialah
1. Terdapatnya antara muka yang canggih (windows, menus dan pointers),
2. Membolehkan pencarian dengan menggunakan bahasa sejadi,
3. Best match retrieval,
4. Hasil pencarian boleh disenaraikan mengikut kesesuaiannya (ranked)
5. Hasil pencarian boleh disalin untuk tindakan lanjutan.
Pendek kata, sistem OPAC sudah diperbaiki dari satu generasi ke satu generasi
yang lain untuk meningkatkan keberkesanan mengakses maklumat di
perpustakaan. Di antara pembaikan yang sudah dilakukan dan daripadanya
manfaat yang paling ketara dan dapat dirasai secara langsong oleh
penggunanya ialah pembangunan dan pengembangan pelbagai antara muka.
Dalam tempoh sepeluh tahun dari 1980an sehingga 1990an, kita sudah
menyaksikan evolusi antara muka dengan rancaknya. Di antaranya ialah
memindahkan 'menu-type interface' kepada 'window-based interface' atau WIMP
(singkatan windows, icons, mouse pointiers), yaitu termasuk menggunakan
tetikus untuk memanipluasi petunjuk, 'point and click' dan icon lain untuk
membuat pencarian dan menjalankan arahan. Sambutan yang menggalakkan
daripada pengguna terhadap OPAC juga disebabkan banyaknya HELP
Instruction dan Menu yang jelas (self-explanatory), selain 'questions and answers
dialogues', 'commands', 'prompts', 'form filling', 'use of function keys'. Oleh itu,
tidaklah hairan kajian yang dilakukan di Amerika Syarikat menunjukkan 90%
pengguna sukakan OPAC. Daripada jumlah itu, 80% amat berpuas hati kerana
MODUL PENGURUSAN SUMBER
(SAINS PERPUSTAKAAN)
77
sejak adanya OPAC Generasi III, lebih-lebih lagi OPAC Generasi IV, kita sudah
dapat berinteraksi dengan katalog untuk mengetahui bukan sahaja rekod
bibliografi, tetapi juga bahan apa yang sudah diperolehi dan status
perolehananya (access to on-order information), status peminjaman (access to
borrower information), tempahan (reservations), pangkalan data/ perpustakaan
lain dan sebagainya.
Keistimewaan OPAC
OPAC mempunyai empat komponen, iaitu:
1. Pengguna,
2. Antara muka,
3. Perisian pencarian, dan
4. Pangkalan data.
Masing-masing lengkap melengkapkan.. Kini, OPAC bukan sahaja digunakan
sebagai pencarian maklumat bibliografi, tetapi juga alat penyelidikan.
Kelebihannya, khususnya OPAC Generasi IV, berbanding dengan kad katalog
dahulu bukan sahaja kerana lebih banyak titik pengaksesan, tetapi juga lebih
fleksibel. Selain boleh membuat pencarian menggunakan nama pengarang, kata
kunci, nama korporat, nombor kelas, siri, judul, kita juga boleh menggunakan
ISSN, ISBN, Boolean operators, string searching dan juga phrase searching. Kita
tidak lagi perlu menggunakan LCSH (Library of Congress Subject Heading),
tetapi bahasa sejadi (natural language). Keistimewaan yang dinyatakan itu boleh
ditinjau dari segi :
1. Senang menggunakan OPAC.
2. OPAC amat berkesan untuk digunakan.
3. OPAC banyak membantu pencarian maklumat.
4. Pengguna merasa yakin menggunakan OPAC
5. Tidak susah belajar untuk menggunakan OPAC.
Kriteria-kriteria itu selanjutnya ditentukan oleh banyak faktor di antaranya adalah
seperti berikut:
1. OPAC mempunyai susun atur (layout) skrin yang jelas menarik,
2. Arahan bahasanya padat dan mudah difahami,
3. Klien yang tahu menggunakannya boleh berinteraksi dengannya untuk
mendapat maklumat yang dikehendaki dengan mudah dan pantas,
4. OPAC mempunyai banyak antara muka 'human-information-computer'
yang ramah dan mudah digunakan,
5. Mesejnya jelas sehingga dapat menarik pengguna terus
menggunakannya.
6. Skrin pertama menunjukkan identiti perpustakaan.
7. Skrin yang berikutnya memaklumkan tempat pengguna semasa selain
menunjukkan cara bagaimana balik ke skrin asal dan juga skrin yang lain,
8. Tidak menggunakan jargon dan kod yang mengelirukan,
9. Arahan dan maklumat setiap skrin disusun dalam kolum. Maka mudah
diikuti dan dibuat pilihan,
10. Ada disediakan tempat untuk klien membuat rujukan bibliografi, tempahan
dan meminta pertolongan segera,
11. Ada skrin untuk menunjukkan hasil carian, termasuk jumlah maklumat
yang dipadankan, disertai maklumat tentang lokasi, nombor panggilan,
status perolehan, sirkulasi dan lain-lain,
12. Rekod bibliografi boleh disalin, atau dicetak untuk tindakan selanjutnya,
Kelemahan OPAC atau Pengguna Sendiri?
Berdasarkan keistimewaan OPAC yang dinyatakan, jangkaan pengguna kini
sudah meningkat terhadap fungsi OPAC. Peningkatan jangkaan itu sebahagian
besarnya disebabkan sistem capaian maklumat yang berasaskan komputer
sememangnya sudah lebih mudah digunakan justru aplikasi teknik pencariannya
itu bukan sahaja sudah sudah diperbaiki, tetapi juga sudah menjadi lebih mudah
berbanding dengan masa dahulu Masalahnya kita jarang boleh mendapat
maklumat yang sesuai Di manakah silapnya? Adakah ini bermakna masalah
mendapat maklumat kini sudah bertambah kerana penambahan saiz pangkalan
data? Adakah dalam persekitaran letusan maklumat digital dan cetak, kita bukan
sahaja ditenggelami maklumat, tetapi juga terkeliru kerana terlalu banyak pilihan
dan arahan yang berlainan di antara sistem OPAC dari sebuah syarikat dengan
yang lain? Maklumlah pengguna OPAC kini sudah bertambah berlipat ganda
berbanding dengan masa 10 tahun dahulu. Pengguna OPAC kini bukan sahaja
terdiri daripada pelajar dan sarjana universiti, tetapi juga orang ramai. Kesemua
mereka mempunyai latar belakang sosio-ekonomi, pengalaman dan kelayakan
yang amat berlainan. Mereka yang tidak biasa dengan sistem capaian maklumat
berkomputer itu, tidak kira sama ada OPAC atau pangkalan data ataupun CDROM
cuma tahu membuat „known item search‟ dan terkeliru menggunakan
arahan di skrin komputer untuk membuat carian subjek. Menurut Hussain &
O'Brien (1992: 141) 'Subject searching in online catalogues requires the
translation of users' information needs into the terms that have been used in the
system's vocabulary. They are then put in some specific statements or in the
command language of the online catalogue…' Maksud yang tersirat di sebalik
kata-kata yang dipetik itu ialah pencarian maklumat yang berjaya bergantong
pada kordinasi yang sempurna di antara pengguna dan sistem. Malangnya,
kedua-dua kebolehan itu jarang dipunyai pengguna biasa. Oleh sebab itu,
mereka tidak tahu, lebih-lebih lagi memikirkan jalan alternatif bila berdepan
dengan masalah itu. Successful searching depends on thinking of alternative
approaches to retrieve as well as a knolwedge of the vocabulary used in
indexing. Walau bagaimanapun, kemahiran mencari maklumat menjadi semakin
penting, agar kita tidak ditenggelami maklumat daripada pangkalan data dan
OPAC yang semakin lama semakin besar.
Berdasarkan maklumat di atas kita dapati di antara punca kegagalan pencarian
maklumat di sistem OPAC adalah:
1. Klien sendiri tidak mempunyai ide yang jelas tentang apa yang
diharapkan, atau tidak mempunyai kehendak maklumat yang eksplisit,
maka tidak boleh membuat penyata pencarian yang jelas,
2. Mereka ini amat memerlukan perangsang, cadangan dan bimbingan,
tetapi bantuan itu tidak boleh didapati kerana semakin lama semakin
banyak kakitangan profesional sudah diganti oleh komputer,
3. Mereka tidak tahu klasifikasi subjek dan juga LCSH yang digunakan,
4. Mereka tidak tahu menggunakan „Truncation, Boolean, Narrowing and
Broadening searches‟,
5. Mereka menggunakan arahan yang salah, selain kesilapan seperti
tersalah ejaan, tertinggalnya titik tanda (punctuation mark), dan juga
perkataan yang digunakan itu tersalah aturannya (word in wrong order),
sedangkan sistem maklumat OPAC dan atas talian yang lain tidak
membenarkan sebarang kesilapan.
6. Mereka menggunakan nama yang tidak dapat disahkan (unverifiable),
lebih-lebih lagi nama yang digunakan dalam artikel lain daripada di
katalog perpustakaan. Masalah ini timbul kerana pangkalan data
berkomputer tidak mempunyai kawalan autoriti nama-nama
7. Mereka mengharapkan automasi mempunyai fungsi pembebasan, dalam
erti kata memperbanyakkan pilihan dan keflesibelan, tetapi sistem capaian
maklumat cuma dapat memberi maklumat yang diinput dan yang diminta.
8. Mereka tidak tahu perlunya menukar gantikan perkataan dan istilah, sama
ada untuk memperluaskan atau menyempitkan skop carian (substantially
substantially narrower).
9. Mereka perlu diberi latihan dengan secukupnya untuk menjadi yakin dan
boleh mendapat hasil setimpal dengan titik peluh dan masa dari sistem
OPAC,
10. Apa yang mereka lakukan itu bersifat „trials and errors‟, setelah
ditinggalkan bersendirian di depan komputer,
MODUL PENGURUSAN SUMBER
(SAINS PERPUSTAKAAN)
81
11. Tidak ada tempat untuk mereka meluahkan kemushkilan, lebih-leboh lagi
menunjukkan kelemahan dan masalah yang dihadapi, kerana interaksi
klien dengan kakitangan sudah diganti interaksi komputer dengan klien..
12. OPAC Generasi I dan II yang berupa penjelmaan kad katalog bukan
sahaja mewarisi kelemahan kad katalog yang menggunakan LCSH, tetapi
juga kelemahan Boolean operator yang merupakan tulang belakang
kesemua sistem capaian maklumat atas talian.
Di antara kelemahan operator Boolean ialah:
1. Arahan yang tidak meminta kesemua perkataan yang dihenedaki itu tidak
akan didapati. Misalnya, arahan untuk mencari „A AND B AND C‟,
dokumen yang tidak mempunyai kesemua perkara itu tidak akan didapati.
2. Klien tidak diberi peluang untuk memberi nilaian tambahan/ keutamaan
kepada A berbanding dengan B dan sebagainya.
3. „Documents are either retrieved or rejected‟ kerana tidak ada tolak ansur
dalam pencarian Boolean,
4. Dokumen tidak boleh disetarafkan (ranked) mengikut keutamaan atau
kesesuaian.
5. Arahan operator OR akan mencari semua dokumen yang mempunyai
perkataan yang diminta, tidak kira sama ada bersendirian atau bersamasama
dengan perkataan lain,.
Kelemahan-kelemahan tersebut menimbulkan dua masalah yang besar, iaitu
information overload di satu pihak dan juga tidak ada hit di satu pihak yang lain.
Walaupun kedua-dua masalah itu adalah dua perkara yang berlainan, tetapi
kedua-duanya membuat pengguna merasa kecewa, lantas tidak berminat
membuat pencarian selanjutnya. Masalah itu perlu diatasi dengan metod
pencarian alternatif perlu diterokai, sementara metod pencarian yang lama perlu
diperbaiki. Di antara jalan keluar yang paling pratikal yang terlintas di kepala kita
ialah membangunkan antara muka yang ramah pengguna. Selain itu, klien
MODUL PENGURUSAN SUMBER
(SAINS PERPUSTAKAAN)
82
sendiri perlu tahu teknik pencarian yang sesuai, selain pandai menyesuaikan diri
dengan keadaan dari masa ke masa.
Sekiranya katatalog manual menuntut disiplin pencarian maklumat di tahap yang
tinggi, tetapi katalog atas talian memberi kebebasan sebesar-besarnya kepada
klien sendiri. The manual catalogue enforces a high level of discipline, but online
catalogue leaves users virtually on their own. In addition to this freedom, users
expect a great deal from their online seaches.
Kesimpulan
Sebelum lahirnya OPAC, setiap perpustakaan yang besar bermegah dengan
pembangunan koleksi selain kad katalog yang besar. Peranan perpustakaan
dewasa itu berdasarkan falsafah pemilikan bahan sendiri. Senario itu sudah
berubah sekarang berikutan pemotongan peruntukan kepada perpustakaan,
lebih-lebih lagi setelah lahirnya OPAC, berikutan pengautomasian perpustakaan
dan pemeridian (proliferation) .penerbitan digital. Kini, pengurusan perpustakaan,
lebih-lebih lagi perpustakaan digital telah memberi keutamaan kepada
perkongsian maklumat yang yang berasaskan penggabungan storan optik dan
rangkaian. Dengan itu, strategi pengaksesan telah menggantikan storan
tradisional.
Pembangunan dan perkembangan perpustakaan digital dijangka akan terus
bergantung pada kapasiti komputer, pangkalan data, OPAC dan Internet.
Teknologi tinggi itu juga telah membuat perpustakaan digital lebih
berorientasikan klien, dalam erti kata klien sendiri perlu tahu mencari
maklumat.di OPAC. OPAC yang mempunyai banyak antara muka yang menarik
dan mudah digunakan itu sepatutnya boleh memainkan fungsi pembebasan
klien, dalam erti kata memperbanyakkan pilihan dan keflesibelan kepada klien
berinteraksi dengan antara muka di komputer. Dengan itu, mereka sepatutnya
lebih berjaya dalam mencari maklumat yang dikehendaki. Pengguna baru yang
amat memerlukan pertolongan dibiarkan mencuba nasib sendiri. Mereka tidak
faham, lebih-lebih lagi dapat menjalankan arahan di menu atau antara muka
yang lain.
Dalam masa peralihan ini, kakitangan yang boleh memberi penerangan dan
bimbingan sudah semakin kurang di tempat penasihat pembaca. Tempat mereka
sudah diganti komputer dan teknologi, yang kini dipandang sebagai pengantara
atau orang tengah di antara klien dan maklumat di perpustakaan. Akibatnya,
perpustakaan kini didapati sudah semakin dingin dan tidak ramah lagi kepada
klien. Daripada perspektif itu, komputer dan OPAC ditafsir sebagai penghalang
hubungan dan interaksi secara langsung di antara klien dengan kakitangan.
Halangan itu bukan sahaja telah mengurangkan tanggong jawab kakitangan
kepada klien, tetapi juga mengurangkan kontak klien dengan kakitangan. Akibat
negatif yang ketara ialah rasa kecewa klien kerana gagal mencapai maklumat
walaupun diberikan teknologi yang canggih. Pendek kata, selain perlunya antara
muka di skrin komputer, hubungan di antara kakitangan-klien juga penting demi
kepentingan semua pihak: klien, kakitangan dan sistem. Banyak sistem yang
baik pada mula-mulanya boleh gagal kerana tidak ada sokongan daripada
pengguna. Demikian juga sebaliknya. Kerjasama dan reaksi daripada pengguna
bergantung pada kualiti hubungan di antara pengguna-kakitangan perpustakaan.
Kini, OPAC dan sistem pengurusan perpustakaan bersepadu telah membuat
pengaksesan maklumat menjadi lebih mudah dan cepat berbanding dengan
sistem perpustakaan manual dahulu. Berikutan rekod bibliografi kesemua koleksi
di perpustakaan telah diintegrasikan dalam OPAC Generasi III, yang kebetulan
juga diberi banyak nilai tambahan yang lain, tanggapan dan pandangan klien
terhadap pengaksesan maklumat di perpustakaan telah berubah untuk selamalamanya.
Perubahan itu boleh dikaji daripada aspek yang berikut:
1. OPAC sudah mempertingkatkan jangkaan klien terhadap khidmat
perpustakaan, dalam erti kata mereka mengharapkan boleh mendapat
'the right information in the right amount in the right format in the right
time.
2. OPAC yang ramah itu sudah juga mengurangkan pengantaraan
kakitangan-klien‟
3. OPAC yang menggalakkan 'khidmat diri' bukan sahaja menyebabkan
pustakawan menjadi kurang penting (to lose the dependence of clients),
tetapi juga mengurangkan kualiti khidmat daripada kakitangan
perpustakaan,
4. OPAC telah membuat klien menjadi tidak bersabar, dalam erti kata klien
kini bukan sahaja mendesak untuk mendapatkan dokumen dengan
segera, tetapi juga tidak mahu menunggu seperti klien pada masa dahulu.
1. UKM –(telnet - vm1.cc.ukm.my, taip: d vsesp; Internet:
http://www.ukm.library.my)
2. UPM – (telnet - 202.184.24.149, taip: hello ref.clas0l. line#: 11 or 5. locator
code: 100; Internet - http://www.lib.upm.edu.my)
3. UM – (telnet - 202.185.96.1. username: opax; Internet -
http://www.cc.um.edu.my/library.html)
4. PNM – (telnet - opac.pnm.my; login: opac; Internet - http://www.pnm.my)
5. UTM – (telnet - 161.139.36.1, login: opac; Internet -
http://psz.utm.my/infolan.html)
6. UUM – (telnet 161.142.40.10, login: library; Internet -
http://www.lib.uum.edu.my)
7. USM – (tel net - lib.usm.my, login: opac ENTER; Internet -
http://www.library.usm.my)
Sekiranya anda ingin mendapatkan lebih lanjut tentang OPAC sila
layari laman web berikut:
8. UNIMAS – (telnet - Tualang.unimas.my, login: opac. Internet - http://
www.unimas.my/html.cais/html).
9. Library of Congress – http://www.lcweb.loc.gov/catalog/browse/bks3.html.
10. Carnegie Mellon University – http://128.2.35.21/Guide/ILL.html.
11. Ohio State University – http://www.lib.ohiostate.
edu/Lib_Info/ILLSERV.html
12. University of Texas - Arlington –
http://www.uta.edu/library/services/ill_poli.html
13. Winona State University – http://www.winona.msus.edu/is-f/library-f/ill.htm
14. University of Wyoming – http://www.uwyo.edu/lib/ill/htm
15. University of Michigan – http://www.lib.umich.edu/libhome/services/ill.html
16. Washington University – http://library.wustl.edu/about/olin.ill-dds.html
17. Wesleyan University – http://www/wesleyan.edu/libr/ill-pol.htm
18. Duke University – http://lib.duke.edu/ill/ILLhomepage.html
19. University of Maryland – http://umbc7.umbc.edu/~curnoles/ill.html
20. University of Missouri – http://www.umsl.edu/~libweb/tjlill.html
21. University of Iowa – http://www.arcade.uiowa.edu/hardin-www/bull17.html
22. University of Massachusetts – http://libvax.uml.edu/www/LibSer/ILL.html
23. University of Kentucky – http://www.uky.edu/Libraries/ill.html
24. Pacific Lutheran University – http://www.plu.edu.www_dir/libr/ill.html
25. Case Western Reserve University –
http://www/cwru.edu/CWRU/UL/ILL_Policies.html
26. Dahkota State University –
http://www.dsu.edu/departments/library/loan/html
27. The Catholic University of America –
http://www.cua.edu/www/mullen/remotdo.html
28. Iowa State University – http://www.lib.iastate.edu/library/ill.html
29. University of Mississippi – http://www.olemiss.edu/depts/general_library
30. University of Chicago – http://www.lib.uchicago.edu/LibInfo/Access/ILL/
31. Indiana University – http://www.indiana.edu/~libcirc/dds-policy.html
32. North Carolina State University – http://ncsulib2.lib.nscsu.edu/libraries/ilc/
33. Illinois State University –
gopher://gopher.mlb.ilstu.edu:3031/00/…20Servcies/
34. La Salle University – http://wwwlasalle.edu/library/ill.htm
35. University of Miami – http://www.library.miami.edu/access/ill.html
4.7 Protocol Z 39.50
Z39.50 is a national and international (ISO 23950) standard defining a protocol for
computer-to-computer informatiol retrieval. Z39.50 makes it possible for a user in
one system to search and retrieve information from other computer systems (that
have also implemented Z39.50) without knowing the search syntax that is used by
those other system. Z39.50 was originally approved by the National Information
Standards Organization (NISO) ini1988.
Using a Z39.50 client, it is currently possible to search the Library of Congress
bibliographic file. It is also possible to access the Library of Congress server by
using the appropriate search forms listed under “Search Library of Congress
Catalog”.
4.8 Online Cataloging
The Library Online Catalog contains million records representing books, serials,
computer files, manuscripts, cartographic materials, music, sound recordings, and
visual materials. The Catalog also displays searching aids for users, such as crossreferences
and scope notes. The catalog records reside in a single integrated
Layari laman web: http://catalog.loc.gov/
database; they are not separated according to type of material, language of material,
date of cataloging, or processing/circulation status.
As an integrated database, the Online Catalog includes million catalog records from
an earlier database. These catalog records, primarily for books and serials , are
being edited to comply with current cataloging standards and to reflect contemporary
language and usage. Many items from the Library's special collections are
accessible to users but are not represented in this catalog. In addition, some
individual items within collections (microforms, manuscripts, photographs, etc.) are
not listed separately in the Catalog, but are represented by collection-level catalog
records.
These catalog records appear in the Library Online Catalog in the roman alphabet
and with English language subject headings.
4.9 Library Holdings, Location, and Status Information
Each catalog record indicates where onsite users should request Library materials.
Records in the Online Catalog will generally indicate that the Library holds one copy
of a work, even though additional copies may actually be available in the Library's
collections. Library staff will begin entering information about additional copies in the
near future. The Library will also be incorporating more detailed information about
serials holdings, indicating which issues are available and where they should be
requested.
In addition to holdings and location information, the catalog record supplies
information on the circulation status of library materials. Some circulation information
may not be complete, since many materials in the Library (including many special
collections materials) are not handled by the circulation system at this time.
4.10 ERIC
ERIC is the Educational Resources Information Center (ERIC), a national
information system funded by the U.S. Department of Education that provides,
through its 16 subject clearinghouses, associated adjunct clearinghouses, and
support componets, a variety of services and products on a broad range of
education-related issues.
AskERIC is a personalized Internet-based service providing education information to
teachers, librarians, counselors, administrators, parents, and anyone interested in
education throughout the United States and the world. It began in 1992 as a project
of the ERIC Clearinghouses on Information and Technology and is now, with the
ERIC Clearinghouse, a component of the Information Institute of Syracuse at
Syracuse University. Today, AskERIC encompasses the resources of the entire
ERIC system and beyond, using the subject expertise of the 16 ERIC
Clearinghouses to respond to your education request.
AskERIC includes; Question and Answer Service, Resource Collection, Question
Archive, Lesson Plans, ERIC Database and Mailing Lists.
Layari laman web: http://catalog.loc.gov/
Layari laman web: http://www.askeric.org/
MODUL PENGURUSAN SUMBER
(SAINS PERPUSTAKAAN)
89
4.11 Buku Elektronik (E-Book)
E-Book is short for Electronic Book – basically a book delivered in electronic (on a
computer) format. Different people talking about E-Books in many situations – for
example Electronic Books that are designed to be read on a handheld computer.
When we talked about our E-Book on this web site, we are primarily referring to EBooks
designed to run on PC‟s which run the Microsoft Windows operating system.
In some cases, you may be to create E-Books for other platforms, such as the Apple
Macintosh.
Additonally, there are now handheld readers (either specialist e-book reading
devices, or mobile computers like the Palm Pilot that allow certain kinds of E-Books
to be read on the move.
4.12 Pembelajaran Elektronik (e-pembelajaran )
Persaingan masyarakat dunia yang lebih hebat dalam abad ke-21 dan perubahan
daripada era masyarakat industri (industrial society) kepada era masyarakat
bermaklumat (information society) menimbulkan cabaran baru kepada institusi
pendidikan. Beberapa perubahan dalam pendekatan proses pengajaran dan
pembelajaran berlaku. Di antaranya ialah perubahan fokus daripada pengajaran
yang berpusatkan guru kepada pembelajaran yang berpusatkan pelajar Dalam hal
ini pelajar menjadi focus kepada aktiviti pembelajaran yang berorientasikan kepada
proses penerokaan dan penemuan berdasarkan kepada pendekatan teori
konstruktivisme.
Layari laman web:
http://www.ebookapprentice.com/ebooks/whaook_whatisanbook.html
Kemajuan teknologi maklumat dan komunikasi (information and communiction
technology atau ICT) seterusnya telah meningkatkan penggunaan Internet, laman
web (web page) dan jaringan (networking) dalam pendidikan. Perkembangan baru
ini telah mewujudkan persekitaran pembelajaran baru yang lebih fleksibel dari segi
masa, tempat, kaedah dan bahan pembelajaran, di samping mewujudkan lebih
peluang untuk proses kolaborasi yang lebih meluas dalam proses pendidikan
(Nunan, 1996; Jafari, 1999).
Pembelajaran elektronik berfungsi untuk menyediakan pembelajaran melalui
penggunaan komputer. Para pelajar boleh belajar dengan sendiri secara interaktif
menggunakan multimedia. Terdapatnya proses penilaian untuk melihat tahap
kefahaman murid dalam pembelajaran. Pembelajaran mengikut sukatan pelajaran
Kementerian Pendidikan Malaysia dan komputer menjadi alat pengantaraan
berkesan dan cekap untuk menyampaikan kandungan.
Pembelajaran elektronik adalah lebih efektif dan mewujudkan suasana yang
menggalakkan pelajar lebih innovatif dan kreatif dalam pembelajaran. Selain
daripada penyediaan bahan-bahan nota dan latihan serta penyampaian berasaskan
atau melalui laman web,guru atau pensyarah juga dapat menggalakkan pelajar
mencari ilmu, melibatkan diri dalam perbincangan akademik serta menyumbang
ilmu di dunia cyber. Kaedah ini diharapkan akan menghasilkan bukan hanya pelajar
yang akan menjadi pekerja ilmu (knowledge workers) dan cerdik IT tetapi juga
berdikari dan berani menghadapi sebarang cabaran dalam dunia era informasi.
Dengan kemudahan seperti ini, sejauhmanakah keberkesanan penggunaan laman
web dalam usaha mempertingkatkan proses pembelajaran. Hasil kajian mendapati
bahawa ramai penyelidik yang terlibat dalam menjalankan kajian ke atas
keberkesanan penggunaan laman web mendapati bahawa penggunaan laman web
bagi tujuan pembelajaran adalah efektif dan efisien. Akibatnya, penggunaan laman
web sebagai medium pembelajaran amat luas digunakan. Terdapat beberapa laman
web yang dibina khas untuk tujuan pembelajaran di merata dunia. Laman web
seperti "Cyberdidik", "World Lecture Hall" dan "Blackboard" memaparkan bahan
pengajaran dan pembelajaran.
LATIHAN 4
1. Berikan definisi Pusat Sumber Elektronik.
2. Huraikan faktor yang mempengaruhi perkembangan
Pusat Sumber Elektronik.
BIBLIOGRAFI
Atma Singh. (1987). Katalog mengkatalog untuk perpustakaan sekolah. (2nd.. Ed. ).
Shah Alam: Penerbitan Fajar Bakti.
Anglo-American cataloguing rules. 2nd ed. (1978) / edited by Michael Gorman and Paul
W. Winter. Chicago, USA : American Library Association.
Azman Larut et al (2005) Panduan Mengurus Pusat Sumber Sekolah. Kuala Lumpur:
PTS Professional.
Bahagian Teknologi Pendidikan, Kementerian Pendidikan Malaysia. (1977). Garis
Panduan Pengurusan Pusat Sumber Elektronik Sekolah. Kuala Lumpur: Kementerian
Pendidikan Malaysia.
Bahagian Teknologi Pendidikan, Kementerian Pendidikan Malaysia. (2002). Modul
kemahiran pengurusan sumber untuk guru. Kuala Lumpur: Kementerian
Pendidikan Malaysia.
Camaroni, J.P. et al 22th edition (2003). Dewey Decimal Classification – Relative index.
(Vols. 1-4). New York : Forest Pres.
Faridah Abdul Manaf, & T. Subahan. (1994). Strategi pusat sumber dalam pendidikan.
Kuala Lumpur : Penerbitan Fajar Bakti.
Irma Indayu Omar (2005). Panduan mengurus perpustakaan. Kuala Lumpur : PTS
Profesional.
Jamaiah bt Hj Osman, & Yusop Khan b Loth Khan. (1995). Panduan Pengurusan dan
penggunaan Pusat Sumber Sekolah. Kuala Lumpur: Danalis Distributors Sdn Bhd
Kementerian Pendidikan Malaysia. (1995). Panduan Pengurusan dan Pentadbiran Pusat
Sumber Sekolah. Kuala Lumpur: Bahagian Teknologi Pendidikan.
Mat Jizat Abdol. (2003). Sistem pengelasan perpuluhan Dewey. Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka.
Pusat Sumber Pendidikan Negeri Selangor. (1997) Pengajaran dan Pembelajaran Pusat
Sumber Sekolah. Selangor: PSPN.
Sears list of subject heading. 12th edition (1982) / edited by Barbara M. Westby. New
York : The H.W.Wilson Company.
Shaifol Bahary Sulaiman (2002). Sains Perpustakaan Untuk Institusi Perguruan. Shah
Alam: Federal Publication Sdn., Bhd.
Siti Hajar Abdul Aziz Dan Kamarudin Husin (1995) Pusat Sumber Sekolah. Kuala
Lumpur: Kumpulan Budiman.
Swee Hiang, Poh, Mohkhtar Afandi Amran dan Tajuddin Hassan (1995) Pengurusan
Sumber pengajaran pembelajaran 1 : Sumber Perpustakaan.. Kuala Lumpur :
Kumpulan Budiman.
<
